Nhật Bản được biết đến như một cường quốc công nghệ với tàu cao tốc, robot thông minh và các sản phẩm điện tử tiên tiến. Tuy nhiên, phía sau hình ảnh hiện đại đó là một hệ thống hành chính vẫn gắn liền với các công cụ lỗi thời.
Theo báo cáo tháng 1/2025, có tới 77% trường học tại Nhật Bản vẫn sử dụng máy fax, trong khi khảo sát năm 2023 cho thấy 40% người dân thường xuyên dùng thiết bị này. Không ít cơ quan công quyền còn yêu cầu đĩa mềm và con dấu cá nhân (hanko) trong thủ tục hành chính.
Sự chậm trễ càng bộc lộ rõ trong đại dịch Covid-19, khi phần lớn báo cáo y tế vẫn phải gửi qua máy fax, viết tay hoặc điện thoại, khiến tiến trình xử lý thông tin bị trì trệ.
Một trong những nguyên nhân lớn khiến Nhật Bản tụt hậu là hệ thống CNTT lỗi thời. Nhiều cơ quan vẫn vận hành trên nền tảng COBOL từ thập niên 1970, vừa tốn kém bảo trì, vừa khó nâng cấp. Ngoài ra, các bộ ngành và địa phương sử dụng hệ thống riêng biệt, không liên thông dữ liệu, dẫn tới tình trạng phân mảnh, thiếu đồng bộ.
Bên cạnh yếu tố kỹ thuật, văn hóa công sở Nhật Bản cũng bị cho là rào cản lớn. Mô hình quản lý dựa trên thâm niên, ra quyết định theo đồng thuận và tâm lý e ngại rủi ro khiến việc ứng dụng công nghệ mới bị chậm trễ.
Dân số già cũng góp phần tạo nên thách thức. Nhiều người cao tuổi tại Nhật vẫn tin tưởng vào cách làm truyền thống với giấy tờ và con dấu, thay vì chấp nhận chữ ký điện tử hay dịch vụ trực tuyến.
Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (METI) cảnh báo, nếu không đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số, nền kinh tế có thể thiệt hại tới 12.000 tỷ yên mỗi năm, tương đương khoảng 2% GDP.
Trên bảng xếp hạng năng lực cạnh tranh số toàn cầu, Nhật Bản chỉ đứng trong nhóm 31-35, thấp hơn nhiều so với vị thế cường quốc công nghệ mà nước này vốn được biết đến.
Trước áp lực, chính phủ Nhật Bản đã thành lập Cơ quan Kỹ thuật số (Digital Agency) vào năm 2021, với nhiệm vụ thúc đẩy cải cách hành chính điện tử. Một bước tiến quan trọng là việc chính phủ tuyên bố chính thức xóa bỏ toàn bộ quy định liên quan đến sử dụng đĩa mềm vào giữa năm 2024. Nhật Bản cũng đang dần loại bỏ yêu cầu sử dụng con dấu hanko trong nhiều thủ tục hành chính, thay bằng phương thức điện tử.
Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định quá trình thay đổi có thể mất từ 5-10 năm mới đem lại hiệu quả rõ rệt, do sự ăn sâu của thói quen truyền thống trong xã hội và bộ máy công quyền.
Ảnh: Geinokai
Bài liên quan:
Đà Nẵng tiên phong chuyển đổi số, xây dựng đô thị thông minh dẫn đầu Việt Nam
Giám đốc AI cấp cao của Apple bất ngờ đầu quân cho Meta
Việt Nam cán mốc 11.000 trạm 5G, đạt bước tiến lớn trong cuộc đua hạ tầng số
CMC đầu tư 250 triệu USD xây dựng trung tâm dữ liệu tại TP.HCM
Viettel lọt top 3 mạng di động nhanh nhất thế giới
Elon Musk dọa kiện Apple vì nghi ưu ái ChatGPT, chèn ép Grok trên App Store
